IEA: Afrika’da 1 milyar kişinin temiz pişirme erişimi için yıllık 2 milyar dolar yeterli

IEA, “Afrika’da Temiz Pişirmeye Evrensel Erişim” başlıklı yeni raporunda, kıta genelinde 1 milyar insanın hâlâ odun, kömür ve tezek gibi kirletici yakıtlarla yemek pişirdiğini ortaya koydu. Bu durum, özellikle kadın ve çocukları etkileyen iç ortam hava kirliliği nedeniyle her yıl 800 binden fazla erken ölüme neden oluyor. Aynı zamanda yoksulluk, toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve sağlık hizmetlerine erişim gibi kalkınma göstergelerinde ciddi olumsuz etkiler yaratıyor.

IEA’nın yol haritasına göre, eğer gerekli yatırımlar sağlanırsa, her yıl 80 milyon Afrikalı temiz pişirme teknolojilerine erişebilir. Bu artış, mevcut ilerleme hızının yedi katına denk geliyor.

Rapora göre, yatırımlar sadece pişirme ekipmanlarını değil; LPG tüpleri, biyoetanol, biyogaz gibi alternatif yakıtları ve bu yakıtların dağıtımını mümkün kılacak altyapıyı da kapsıyor. Özellikle LPG, hanelerin yüzde 60’ından fazlasına ulaşabilirken, kalan kesim ise elektrikli ocaklar, gelişmiş biyokütle teknolojileri ve diğer temiz çözümlerle desteklenebilir.

2035 yılına kadar kentsel alanlarda neredeyse tam kapsama hedeflenirken, kırsal alanlardaki ilerleme ise 2030’lar boyunca kademeli olarak artırılabilir.

IEA Başkanı Fatih Birol, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, temiz pişirmeye erişim eksikliğinin küresel ölçekte çözülmesi gereken en büyük adaletsizliklerden biri olduğunu belirtti. Birol, “Jeopolitik belirsizliklerin arttığı bir dönemde, temiz pişirme konusu ülkeler arasında nadiren böylesine ortak kabul görmüş bir mesele. Geçtiğimiz yılki Afrika’da Temiz Pişirme Zirvesi’nde verilen taahhütler hayata geçirilirse, 2025 yılı Afrika için bir dönüm noktası olabilir.” dedi.

Tanzanya Cumhurbaşkanı Samia Suluhu Hassan ise temiz pişirme çözümlerinin bir lüks değil, temel bir ihtiyaç olduğunu vurgulayarak, “Kırsaldan kentsel alanlara kadar en kırılgan kesimleri destekleyecek politikalar geliştiriyoruz. Ancak bu süreçte ortaklarımızın ve yatırımcıların desteği hayati önem taşıyor.” ifadelerini kullandı.

IEA’nın düzenlediği zirvede kamu ve özel sektör tarafından verilen toplam 2,2 milyar dolarlık taahhütten bugüne kadar 470 milyon dolardan fazlası aktifleştirildi. Ancak hedeflere ulaşmak için daha fazla kaynak ve uluslararası işbirliği gerekiyor.