Taksitli ticari kredide vadeler uzuna kayıyor
Önemli Noktalar
Kısa vadelinin payı son yılların en düşüğünde
ŞEBNEM TURHAN
Uygulanan sıkı para politikası kredi maliyetlerini artırsa da enflasyon beklentilerinde iyileşme taksitli ticari kredilerde vadeyi uzattı. Yeni Merkez Bankası’nın göreve geldiği Haziran 2023’te sabit faizli TL cinsi taksitli ticari kredilerin yüzde 30’a yakını kısa vadeli kullanılırken geçen yıl ağustosta bu oran yüzde 26’ya bu yıl ağustosta ise yüzde 22’ye geriledi. Orta ve uzun vadeli TL kredilerin toplam TL krediler içindeki payı da Haziran 2023’teki yüzde 70’den bu yıl ağustosta yüzde 78’e kadar yükseldi. Bankacılık sektörü kaynaklarının verdiği bilgiye göre 24 aya varan uzun vadeli TL taksitli ticari kredilerde faiz oranları yüzde 34 seviyesine kadar iniyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ağustos ayı verilerinde sabit faizli taksitli ticari kredilerin vade yapısı da bulunuyor. Bu vadelerdeki değişim Merkez Bankası’nın da yakın takibinde. Hatta Merkez Bankası mayısta yayımladığı finansal istikrar raporunda enflasyon beklentilerindeki iyileşme ile orta ve uzun vadede fonlama faizlerinde gerileme beklentisinin, bankaların uzun vadeli ve sabit faizli kredi verme iştahını beslediği yer aldı. Finansal istikrar raporunda “Bunun sonucunda sabit faizli TL ticari kredilerin ortalama vadesinin mart ayına kadar olan dönemde artış eğiliminde olduğu görülmektedir” denildi.
Kısa vadelinin payı son yılların en düşüğünde
BDDK verileri de marttan sonra da bu kısa vade yerine orta ve uzun vadeli taksitli ticari kredilere eğilimin arttığını ortaya koyuyor. yüksek enflasyonla mücadele kapsamında sıkı para politikasının uygulanmaya başladığı Haziran 2023’te TL cinsi ticari kredilerde kısa vadelinin payı yüzde 29,74, orta ve uzun vadelinin payı ise yüzde 70,26 seviyesindeydi. Ağustos 2023’te kısa vadelinin payı yüzde 30,34 ile oldukça yüksek bir seviyeye ulaştı. Politika faizi yükseliş döngüsünde daha fazla faizler yükselmeden reel sektörün kısa vadeli kredi kullanımı o dönem arttı. Merkez Bankası’nın kararlı tutumu ve enflasyonda özellikle finansal kesim ile reel sektörde iyileşen beklentiler taksitli ticari kredilerde vade yapısında da etkili oldu. Ocak 2024’e gelindiğinde 5 puan birden TL cinsi taksitli ticari kredilerde kısa vadeli kredilerin payı düşerken, bu yıl ocakta yüzde 23,05’e kadar geriledi. Bu yıl ağustos itibariyle de yüzde 21,72’ye inen kısa vadeli kredilerin toplam TL cinsi krediler içindeki payı son yılların en düşük seviyesine de inmiş oldu. TL cinsi taksitli ticari kredi faizlerinde de orta ve uzun vadede çok daha düşük oranlar gözleniyor. Bankacılık sektörü kaynaklarından edinilen bilgiye göre 24 ay ve uzun vadede taksitli ticari kredi faizi yüzde 34- 37 arasında değişiyor. 1 yıldan uzun taksitli ticari kredilerde ise yüzde 38-42 arasında faiz oranlarıyla karşılaşılıyor. Çoğunlukla yüzde 38-39 faiz oranlarının verildiğini de belirtiyor bankacılık sektörü kaynakları 1 yıldan uzun vadeye. Bankacılık sektörü kaynakları borçlu cari hesaplarda ise kredi faiz oranlarının yüzde 42’den başlayarak 47’ye kadar yükseldiğini vurguluyor. Enflasyon beklentileri iyileştikçe ve politika faizi indirimi sürdükçe kısa vadeden orta uzun vadeli krediye geçişlerin de hızlanması bekleniyor. Merkez Bankası’nın beklenti anketinde piyasa katılımcılarının bu yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 29,86 seviyesinde. 12 ay sonrası TÜFE beklentisi yüzde 22,25, 24 ay sonrası yüzde 16,78 olarak gerçekleşti. Piyasanın bu yıl sonu için politika faizi beklentisi yüzde 36,17, 12 ay sonrası için yüzde 27,32, 2026 sonu için ise yüzde 24,55 seviyelerinde şekilleniyor. Reel sektörün 12 ay sonrası enflasyon beklentisi de yüzde 26,80 seviyesinde geçen yıl eylülde bu oran yüzde 51,1 idi.
HAZİRAN 2023’TEN BU YANA PAYDAKİ DÜŞÜŞ 8 PUANI AŞTI
Kısa vadelinin payındaki düşüşle birlikte orta ve uzun vadeli kredilere eğilim ve payı arttı. Haziran 2023’te yüzde 70,26 olan orta uzun vadeli TL cinsi taksitli ticari kredilerin payı Ocak 2024’te yüzde 75,21’e yükseldi, Ocak 2025’e gelindiğinde yüzde 76,24’e çıktı. Bu yıl ağustos itibariyle de oran yüzde 78,28 ile son dönemlerin en yüksek seviyesini gördü.
Yani TL cinsi taksitli ticari krediler içinde kısa vadelinin payı sıkı para politikasının uygulanmaya başladığı Haziran 2023’ten bu yana 8 puan düşüş yaşandı orta uzun vadede iyileşme oldu. Geçen yıl ağustostan bu yıl ağustosa ise kısa vadelinin payı 4.1 puan düştü.
TİCARİ KREDİLERDE BÜYÜME HIZI %20,38’E GERİLEDİ
Merkez Bankası verileri politika faizi indirimi sürse de makroihtiyati önlemlerin devam ettiği ticari kredilerde yavaşlama olduğunu ortaya koyuyor. Verilere göre 19 Eylül ile biten hafta itibariyle ticari kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyüme yüzde 20,38’e geriledi. Bir önceki hafta yüzde 21,23 seviyesindeydi. Mart başında ise yüzde 35’e yaklaşmıştı büyüme oranı. Toplam kredi büyüme hızı ise yüzde 29,25 ile yüzde 30’un hemen altında kaldı. Toplam kredilerde büyüme hızında asıl belirleyici tüketici kredilerinde yüksek faize ve makroihtiyati önlemlere rağmen çok yavaşlamayan büyüme. Merkez Bankası verilerine göre 13 haftalık yıllıklandırılmış olarak tüketici kredileri büyüme hızı yüzde 40,5 seviyesinde ve büyüme eylül boyunca eğitim harcamalarının da etkisiyle yüzde 40’ın üzerinde seyretti.